pishmoq

Oʻzbekcha (uz)

pishmoq I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pish-moq

Etimologiyasi

PISH- 'isteʼmol qilish uchun tayyor qolga kel-'. Bermasning oshi p i sh m a s , p i sh s a ham, hozon-dan tushmas (Maqol). Qadimgi turkiy tilda qam shun — day maʼnoni anglatgan bu feʼl asli bïsh- tarzida talaffuz qilingan (ДС, 105), keyinroq soʻz boshlani — shidagi b undoshi p undoshiga almashgan (Devon, II, 19). Oʻzbek tiliga pïsh— shakli tarkibidagi ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan koʻrinishi yetib kelgan (ПДП, 408: pishür-): bïsh— > pïsh— > pish—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻsib, rivojlanib, tar-kibi yaxshilanib, isteʼmol qilish yoki ish-latish uchun yaroqli holga kelmoq, yetilmoq (meva, sabzavot, don, suv kabilar). ◆ Qulup-nay pishdi. Pomidor pishgani yoʻq. m ◆ Mol oʻtmaydigan balandlikdagi devorlari ham nuragan, bogʻ ichidagi olma va togʻolchalar esa pishib yotibdi. Sh. Xolmirzayev, „Yoʻllar, yoʻl-doshlar“ . ◆ Mana bu uzumni oling, juda yaxshi pishibdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Qora gidoslar gʻarq pishib, shoxlari tomga tushib turaredi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o. ◆ Oqar suvlarning barchasi pishgan, yer ostidagi kam harakatdagi suvlar xomdir. Gazetadan .

2 Rivojlanib yetilmoq. ◆ Pishmagan nov-da. Pishgan urugʻ. hi ◆ Egatlardagi tutlar-ning novdalari pishibdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

3 Qaynatish, qovurish, dimlash va sh.k. natijasida isteʼmol uchun tayyor boʻlmoq. ◆ Palov pishdi. Tuxum pishdi. Non qizarib pishdi. Bermasning oshi pishmas, pishsa ham, qozondan tushmas. Maqol . ◆ Pishgan oshningumri qisqa. Maqol . n ◆ Kechki norin uchun katta qozonda yogʻli qazi pishadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Qurbonning bir tomonida pishib qotib ketgan kaboblar ustma-ust taxlab qoʻyilgan. E. Usmonov, „Yolqin“ . ◆ Feruz birla bir xonada oʻtirib gurung etmakka, bir qozonda pishgan taomni yemakka op qilganimi bu?S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

4 Oʻtda ishlov yeb, zarur texnologik xusu-siyat kasb etmoq. ◆ Gʻisht yaxshi pishibdi.

5 Toblanmoq, qoraymoq; chiniqmoq. ◆ Of-tobda rosa pishdik. m ◆ -Oho, agronomcha, — dedi Hamdam qoshini chimirib, — dalada rosa pishibsan-ku. H. Ahmar, Kim haq? ◆ Yoshlar ishlasin, pishsin, endi bizlar charchab qoldik, desak ham, qari bilganni pari bilmas, deb yuz baloga roʻpara qilishaveradi. S. Nurov, „Narvoy“ . ◆ Shukurovning oftobda pishgan qora-cha yuzi, sal qisilgan qoʻy koʻzlariga chuqur oʻychanlik choʻkkan edi. O. Yoqubov, „Diyonat“ .

6 s. t. Toʻlishib, yorilish darajasiga kel-moq (yara-chaqa haqida). ◆ Malham qoʻyilsa, chip-qon tez pishadi.

7 koʻchma Umri oxiriga yetib, qartayib, oʻlimi yaqinlashmoq. ◆ -Oʻzi pishib qolganday-ku, Nazar aka, — dedim. -Qoʻying, uch-toʻrt kunligi bormi-yoʻqmi.. M. M . Doʻst, Lolazor. ◆ Eshon ayaning birdan-bir niyati — qoʻlda qolgan qoʻr-qutlarni saqlab qolish, pishib, hilvirab turgan eshonni oʻz maskaniga qoʻyib, boyliklarga ega boʻlish. S. Ahmad, „Hukm“ .

8 koʻchma s. t. Hal boʻlmoq, tayyor boʻlmoq. ◆ Ish pishdi — Teshaboyning oʻrniga sizni brigadir qilmoqchi boʻldik. Uygʻun, „Doʻstlar“ . ◆ [Egam xotiniga:] Gapni boʻlma! Hoy, nari bor! Ish pishdi. Shukrullo, „Saylanma“ . ◆ Munavvar, Nazokat fojiasini oʻz fojiasiday yuragiga yaqin oldi. Shungami, postanovka tez pisha qoldi. S. Anorboyev, „Mehr“ .

9 koʻchma Mukammal holga kelmoq. ◆ Fikr-lar pishib, yetilib, yurakdan toʻlib chiq-masidan asar yozishga, ayniqsa, uni nashr etishga shoshilish kerak emas. Shukrullo, „Javohirlar sandigʻi“ . ◆ Buhol Oybekning dast-lab oʻz xayolida pishib yetilgan epizodlar-nigina yoza boshlaganini koʻrsatadi. "OʻTA" .

10 koʻchma Oy-kuni yaqinlashmoq. ◆ Shuni yaxshi bilingki, ishingiz endi koʻp boʻladi. Pishib turgan xotin koʻp. Uyma-uy yurib, konsultatsiya berasiz. S. Ahmad, „Choʻl sha-mollari“ .

Ichi pishmoq q. ich. ◆ Qoʻziboyning ichi pishib ketayotgan edi. U choʻqqiga chiqib, "Toshbu-loq"ni topishga ham, boshqa vaqtdagiday, birinchi boʻlish payida edi. H. Nazir, „Soʻn-mas chaqmoqlar“ . Ichidan pishgan q. ich. ◆ Aslida Toʻpori judayam unchalik toʻpori emas, ichidan pishgan, oʻlguday quv, quvligi shunchalikki, biror oʻn besh yildan beri Oshnoga dovdirroq boʻlibkoʻrinmoqninguddasidan chiqyapti. M. M . Doʻst, Lolazor. Kalla pishmoq Uyquga toʻymoq. ◆ -Kalla pishdimi, polvon? — dedi Toʻlanboy sabzi taxtadan bosh koʻtarmay. S. Ahmad, „Ufq“ . Koʻzi pishmoq q. koʻz. ◆ Mahkam ustanikida mustaqil ishlamagan boʻlsa hamki, koʻzi pishgan, qoʻli koʻp narsaga oʻrganib qolgan edi. R. Fayziy, „Hazrati inson“ . ◆ Jang koʻrib, qon toʻkib.. koʻzi pishib ketgan Anvar., bunday paytda aytiladigan bir ogʻiz soʻz, hatto bir imo taqdirni hal qilib yuborishini ham bilardi. Sh. Xolmirzayev, „Qil koʻprik“ .

18-Oʻzbek tilining izoshli lugʻati

pishmoq II 1 Suvga, suyuqlikka boti-rib hoʻl qilmoq. ◆ Doʻppisini suvga pishdi. yash Oyim aralashsa ham, Solih qoʻyvormay, meni hovuzchaga pishmoqchi boʻlyapti. H. Nazir, „Yonar daryo“ . ◆ Uning ochiq yoqali uzun koʻylagi, ustidagi olacha yaktagi suvga pishganday jiqqa hoʻl boʻlgan.. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Antonimlari

ПИШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

pishmoq I
1 вариться (о кушанье); жариться; быть сваренным; быть изжаренным; palov pishdi плов готов, плов сварился; pishgan tuxum варёное яйцо; pishgan ovqatning umri qisqa посл. у готовой пищи жизнь коротка;
2 печься; yaxshi pishgan non хорошо испечённый хлеб;
3 зреть, созревать, спеть, поспевать; bugʻdoy pishdi пшеница созрела; pishmagan tarvuz неспелый арбуз; tez pishar скороспелый; gʻoʻzaning tez pishar navi скороспелый сорт хлопчатника; erta pishar olma ранний (скороспелый) сорт яблок; kech pishar qovun поздний (позднеспелый) сорт дыни; soldi-pishdi (букв. завязался-созрел) название скороспелого сорта арбуза;
4 перен. закаляться, получать закалку; u issiqda, sovuqda obdan pishgan yigit он закалённый парень, не боится ни жары, ни холода;
5 перен. решаться, быть решенным; ish pishdi дело решено, достигнута договорённость о деле; savdomiz pishdi мы сторговались; * ichidan pishgan (букв. запекшийся изнутри) скрытный, себе на уме; u ichidan pishgan odam он человек скрытный; он человек себе на уме; ichim pishib ketdi 1) я вышел из терпения; мне невтерпёж; 2) мне стало скучно; sekin yurishga ichim pishib ketadi у меня терпения не хватит идти медленно.

pishmoq II
= pishimoq II.