qizarmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qi-zar-moq

Etimologiyasi

QIZAR— 'qizil tusga kir-'. Sharq ufqi qon pur-kalganday q i z a r d i (Sunnatilla Anorboyev). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatuvchi bu soʻz asli 'qizil tus ol—¹ maʼnosini anglatgan qïz— feʼlidan (ДС, 450) kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi -(a)r qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (Devon, II, 81); keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: qïz- + ar = qïzar— > qizär—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Qizil yoki shunga yaqin tus olmoq, qizil tusga kirmoq. ◆ Osmon qi-zardi. Qulupnay qizara boshladi. Beti so-vuqdan qizarib ketdi. Non qizarib pishdi. n

Juda chiroyli bizning bogʻchamiz, Qizarib qol-di gilos, olchamiz. Q. Hikmat. ◆ Sharq ufqi qon purkalgandek qizardi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

2 koʻchma Nojoʻya, nomaqbul xatti-ha-rakati, qilmishi, aybi, kamchiligi va sh.k. uchun kimsa odsida xijolat tortmoq, izza holatga tushmoq. ◆ Modomiki mendan gu-noh sodir boʻlmadi, tekshirsalar, haqiqat oldida oʻzlari qizarib qoladilar, shunday emasmi? Oybek, „Nur qidirib“ . ◆ Tekin to-moq bizlarga yot; Mehnat bilan shirin hayot. Yo el bilan boʻlmoq kerak, Yo qizarib oʻlmoq kerak. S. Akbariy .

Antonimlari

ҚИЗАРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qizarmoq
1 краснеть, делаться красным; зарумяниться, покрываться румянцем; osmon qizarib ketdi зарделись небеса; qulupnay qizara boshladi клубника начала краснеть; non qizarib pishdi лепёшка подрумянилась; sovuqdan beti qizarib ketdi от холода его лицо раскраснелось;
2 перен. краснеть; uyalganidan qizarib ketdi он покраснел от стыда; sizning olidingizda qizarmaymiz перед вами не будем краснеть;
3 перен. разг. сердиться; горячиться, выходить из себя; buncha qizarasiz?! 1) что вы так покраснели?; 2) и чего вы так сердитесь?!