savdo

Oʻzbekcha (uz)

savdo I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sav-do

Etimologiyasi

SAVDO I Bu tojikcha ot 'oldi-sotdi muomadasi' maʼnosini anglatadi (ТжРС, 334; OʻTIL, II, 7). Oʻzbek soʻzlashuv tilida bu ot sovda shaklida ham aytiladi; shunga koʻra oʻzbek tilida yasalgan savdolash- feʼli ham sovdapash- tarzida aytiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. سودا — oldi-sotdi, savdo-sotiq; oldi-sotdi bitimi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Tovarni sotish, ayirboshlash bilan bogʻliq boʻlgan ikki tomonlama munosabatga doir muomala; oldi-sotdi, savdo-sotiq. ◆ Savdo xodimi. Savdo korxonasi. Tashqi savdo. m ◆ Bir kuni qaynotasi Yodgorga maslahat soldi: -Qachongacha qishlik-qirovlik kunlardayam loy changallab yurasiz. Savdoga kiring. Savdoda gap koʻp. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloqsol“ . ◆ Uzingizga malum, savdo ahli zararni yoq-tirmaydigan, foydatalab xalq boʻladi. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Birorta odam savdo sohasida ishlasa, darrov odamlarning miyalariga egri fikr keladi. F. Musajonov, „Himmat“ .

2 Oldi-sotdi muomalasida molning nar-xi toʻgʻrisidagi tortishuv. ◆ Bozorning oʻrta-sida qovun-tarvuzlar uyulib yotibdi. Savdo avjida. R. Fayziy, „Sen yetim emassan“ .

3 koʻchma Savdo-sotikdan tushgan pul. ◆ Bugungi savdo yuz ming soʻmga yetdi.

Umr savdosi Oʻgʻil uylantirish, qiz uza-tish haqidagi kelishuv. ◆ Umr savdosi — qi-yin savdo. Maqol . ■■ ◆ Men umr savdosi ishida ixtiyorni [Haydaralining] oʻziga qoʻyish lo-zimligini va Haydarali bu sohada yanglish-maganligini aytib, boʻlajak kelinni taʼ-rifladim. T. Toʻla, „Chaqar“ .

savdo II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sav-do

Etimologiyasi

a. سوداء — (qora) safro, oʻt

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Inson hayotida uchraydigan gʻam-tashvish, mashaqqat va kulfat, mushkul holatlar. ◆ Nizomjon oʻz boshiga tushadigan savdolarning xuddi shu daqiqadan boshlanishini qayoqdan bilsin. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Har savdoga koʻnadi bandaning boshi, Toʻkilar kuyganning koʻzidan yoshi. "Yusuf va Ahmad" . ◆ Gulnoz Labzak arigʻi boʻylab.. yelib borar ekan, urush oʻz boshiga solgan savdolarni oʻylar edi. H. Gʻulom, „Toshkent-liklar“ . ◆ Men boʻlsam koʻzimni qaygadir tikib Oʻylardim: dunyoning savdosi shumi?A.. Ori-pov .

2 Biror narsa, kimsa dardiga oʻta beri-lish holati. ◆ Ishq savdosi. Ayriliq savdosi. n ◆ Hamisha xavfda koʻnglum bu muhabbat intihosidin, Meni ham etmasa majnun de-bon Raʼnoning savdosi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Dunyoekan.. Ishq degan savdo Bormi faqat mening boshimda?! E. Vohidov .

Farzand savdosi Farzand tufayli yoki farzanddan ayrilish natijasida boshga tushgan gʻam-gʻussa, tashvish. ◆ Seni ado qilmish farzand savdosi, Egningga kiyibsan motam libosi. Mirtemir, „Asarlar“ .

3 esk. tib. Inson aʼzosidagi toʻrt xil suyuqlikning biri. ◆ Ibn Sino savdoyilik kasalini savdo xiltining oshib ketishi natijasida paydo boʻladigan ruhiy kasamik deydi. "Fan va turmush" . ◆ Tabobatda inson aʼzolarida toʻrt xil suyuqlik boʻlib, bular — qon, safro, balgʻam va savdodan iborat. K. Mahmudov, „Oʻzbek tansiq taomlari“ .

Antonimlari

САВДО. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

savdo I
торговля, торг; купля-продажа; // торговый; ◆ koʻtara savdo оптовая торговля; ◆ chakana savdo 1) мелочная торговля; 2) розничная торговля, розница; ◆ qul savdosi ист. работорговля; savdo ministrligi министерство торговли; ◆ savdo kapitali эк. торговый капитал; ◆ savdo qilmoq 1) торговать, 2) рядиться, торговаться, совершать торг; заключать торговую сделку; ◆ savdoni pishirmoq договориться о цене (при купле или продаже); ◆ savdo-sotiq купля-продажа; ◆ 

• umr savdosi (букв. сделка жизни) женитьба; замужество; ◆ Bu ot savdosi emas, umr savdosi (П. Турсун, «Ўќитувчи») Это не покупка коня, а сделка на всю жизнь.
  

savdo II
1 заботы, хлопоты; тяготы; житейские трудности; ◆ Qora sochim oʻsib qoshimga tushdi, Ne savdolar mening boshimga tushdi (Муќимий) Мои чёрные волосы отросли до бровей. Какие тяготы выпали на мою долю;
2 уст. книжн. страсть, страстная любовь; ◆ ishq savdosi любовная страсть; любовные переживания; ◆ u pul savdosiga tushib qolgan он помешался на деньгах.