Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

se-miz

Aytilishi

Etimologiyasi

SEMIZ ¹ et qoʻyib toʻlishgan'. Sakkiz mehmon ichida ikkisi benihoya s ye m i z e d i (Oybek). Qadimgi turkiy tilda ham shu shaklda mavjud boʻlib, xuddi shunday maʼnoni anglatgan bu soʻzni semir-fyoʼli bilan qiyoslashdan koʻrinib turibdiki, -(i)z qismi - sifat yasovchi. Bu yasovchi qoʻshilgan qism feʼl boʻlib, ' toʻlish-¹ maʼnosini anglatgan, lekin qadimgi turkiy til aks etgan manbalarda bunday feʼl taʼkid— lanmagan. Bu sifat ПДПda sämiz shaklida (421- bet), Devonda semiz shaklida (I, 346), DSda semiz shaklida (495- bet) keltirilgan, demak, bu sifatning birinchi boʻgʻinida asli ä || e unlisi boʻlgan, keyinchalik ye unli — siga almashgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Etli, toʻladan kelgan; toʻla. ◆ Semiz odam, n ◆ Skameykada yosh bolali ayol-ning chap yonida oʻtirgan semiz kishi beparvo gazeta oʻqirdi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga qu-loq sol“ . ◆ Sakkiz mehmon ichida ikkisi be-nihoyat semiz edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Otabek:

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Nega Zaynab semiz-u, Kumush ozgʻin?! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

2 Yaxshi boqilgan, etli; boʻrdoqi; vazn-dor; yogʻ bosgan. ◆ Semiz qoʻy. Semiz goʻsht. yaya

Suvonjon avgustning oxirlarida oʻrmon xoʻjaligi punktiga keldi. Uning qoʻlida toʻrtta semiz kakligi bor edi. S. Anorboyev, Oqsoy. ◆ Sharofatxon bir katta kosada semiz qoʻy goʻshtidan pishirilgan shoʻrvadan Kejimupdu. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 q. x. Oʻsimlik uchun foydali moddalar-ga boy, serhosil (yer haqida). ◆ Tayyor, semiz yer boʻlsa, 50 sentnerdan hosil olish uncha qi-yin emaye. Gazetadan . ◆ Tuproq — semiz, suv — yaqin, havosi ochiq, Quyosh esa yil boʻyi bu yerga oshiq. M. Shayxzoda .

4 s. t. Yoʻgʻon, qalin, qappaygan; enli. ◆ Semiz kitob. sht Kechqurun guzarga kirib turing, koʻrasiz. Semiz-semiz sumka koʻtar-gan xotinlar oʻtaveradi. S. Siyoyev, „Otliqayol“ . ◆ Eni bir yarim, boʻyi ikki qarich chamasi ke-ladigan gazetaning ustiga qora, semiz harf-lar bilan: "Turkiston viloyatining gazeti" deb yozilgan edi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Oldinda sersavlat Moylixon aka, ortida jigarrang diplomat va semiz qogʻoz papka koʻtargan Gʻoyibjon pildirab kelar edi. N. Aminov, „Qaltis xato“ .

Sinonimlari

Antonimlari

СЕМИЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

semiz
1 толстый, полный, тучный, жирный; упитанный; ◆ semiz odam толстый человек; ◆ semiz qoʻy жирный баран;
2 жирный, плодородный; ◆ semiz tuproq (или er) плодородная почва, жирная почва; ◆ xoʻppa semiz, bir tuki yoʻq загадка очень толстый и ни одного волоска (арбуз); ◆

semiz oʻt бот. портулак огородный.

Turkcha (tr)

semiz

goʻshtdor, semiz