toʻsh
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]toʻsh
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]TOʻSH ' koʻkrakning yuqori qismi'. [Zebo] oynaga harab oʻzini tuzatdi. Durrachasi bilan t oʻ sh i g a yopishgan koʻylagini sal koʻtarib yelpindi (Shuhrat). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli tö:sh tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, III, 287); oʻsha davrlardayoq ö: unlisining choʻziqlik belgisi (De-VON' ^1' keyinchalik oʻzbek tilida yumshoqlik bel — gisi ioʻqolgan: tö:sh > tösh> tosh.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Gavdaning boʻyin bilan qorin oʻrtasidagi old qismi; koʻkrak. ◆ Toʻshni toʻshga qoʻymoq. n [ Zebo
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]◆ Oynaga qarab, oʻzini tu-zatdi. Durrachasi bilan toʻshiga yopishgan koʻy-lagini coji koʻtarib yelpidi. Shuhrat, „Shinelli yillar“ . ◆ Bolam, deb bosayin toʻshima, Kelgin, bolam, chaqqon qoshima. "Rustamxon" . ◆ Ayting, nima qilay?? Qizingizni toʻshiga tortgan nomard meni masxaralamaydimi ? S. A\mad, „Hukm“ .
2 Mol va qushlarning koʻkrak qismi, koʻkragi. ◆ Da.sh-tuzni suv olsa, qoʻngʻir gʻozning toʻshidan. Maqol . m ◆ Tagidagi qoʻngʻir ot qishloq koʻchasidan toʻshiga tuproq sachratib yoʻrtibboryapti. M. Mansurov, „Yombi“ .
3 Hayvon va parrandalarning koʻkrak oldi goʻshti, qovurgʻalardan qolgan qismi. ◆ Norinbop toʻsh. Tuzlangan qoʻy toʻshi. n ◆ Afan-di gʻozning toʻshini olib aytdi: -Men xiz-matdagi qulman.. shu ham boʻladi. "Latifa-lar" . ◆ Laganda samarqandcha mayiz nalov boʻ-lib, osh ustiga toʻsh va qazi qoʻyilgan. A. Ubay-dullayev, „Hayot oqimi“ .
4 koʻchma Biror narsaning koʻkrakka oʻx-shash, koʻkrakka nisbatlanuvchi, koʻkrakli yeri; siyna, bagʻir. ◆ Ona tuproq toʻshiga inson qoʻli bilan ilk chigit donalari qadaldi. Sh. Gʻulomov, „Yorqin ufqlar“ . ◆ Seni oʻrab olgan togʻ-lar toʻshiga Toʻlin oy yoymoqda kumush koki-lin. Zulfiya .
- Toʻsh urmoq (yoki bermoq) 1) toʻshini tek-kizmoq, bagʻrini bermoq, qoʻymoq. ◆ Dilovar-xoʻja toʻsh berib yotgan yeridan irgʻib turdi. Shuhrat, „Oltin zanglamas“ . ◆ Toʻlqinga toʻsh urib qaldirgʻoch, Suv ustida etadi parvoz. E. Raxim; 2) biror yuksaklikka yetmoq, „urinmoq“ . ◆ Bulutga toʻsh urgan yuksak togʻlar ham Buyuk-likni sendan olar, onajon. M. Umarov .
4 shv. Tengqur; doʻst, oʻrtoq. Yetimda ne qilar teng bilan toʻishar. "Ravshan". ◆ Topib oʻynagil, ey bola, Oʻzingning tengu toʻshingni. "Tohir va Zuhra" .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ТЎШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.