uzilmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

u-zil-moq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Uzmoq fl. oʻzl. va majh. n. ◆ Umidi uzildi. Aloqa uzildi. Oʻq uzildi. Tan-dirdan yangi uzilgan non. Ip ingichka yeridan uziladi. Maqol . n ◆ Koʻzlari jiddiy, Ma-ratdan uzilmaydi. J. Abdullaxonov, „Xo-nadon“ .

2 Aloqasi, bogʻliqligi yoʻq boʻlmoq; aj-ralmoq. ◆ Xotin kishining uydan uzilib, koʻcha-ga chiqishi oson ekanmi\ S. Anorboyev, „Oqsoy“ . [Qodir Komilovich] ◆ Xalqdan uzilib qolganga oʻxshaydi. Uygʻun, „Navbahor“ .

3 Davom etishdan toʻxtamoq. ◆ Yigit uzilgan shirin tushini yana bir on koʻrish umidida koʻzlarini yummoqchi boʻldi. Oybek, „Quyosh qo-raymas“ . ◆ Magazin ertsixabdan kechgacha ochiq, bu yerdan ertalabdan kechgacha xotin-xalaj uzilmasdi. A. Muxtor, „Opa-singillar“ . ◆ ..kich-kina qora qumgʻon tagidan olov uzilmas edi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ .

4 Kasali qaytalamoq, qayta ogʻirlashmoq. ◆ -Sen urinma, uzilib qolasan, — dedi Mah-kam aka Fotima opaga. R. Fayziy, Choʻlga bahor keldi. ◆ Odatda vrachlar bemor oldiga odam qoʻyishavermaydi. Toliqadi, uziladi, deyishadi. R. Fayziy, „Hazrati inson“ .

5 Jon bermoq, jon taslim qilmoq; oʻl-moq. ◆ ..bir qultumgina suv ham icholmay, gul hidlab yotib, bechora uzildi. Mirmuhsin, „Umid“ . ◆ Kalta-kalta nafas olib, shipga qa-rab yotiptilar.. Kun yoyilganda uzildilar. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

Ichagi (yoki ichi, qorni) uzilmoq 1) qorni juda ochmoq, ochiqmoq. [Ruzvon xola: ] ◆ Qoʻy, bolam, bunaqa behuda xayollarni.. Ol, oshing-ni ich, ichaging ham uzilib ketgandir. H. Nazir, „Oʻtlar tutashganda“ . ◆ Ola qol.. qorningham uzilib ketgandir.. S. Akbariy, „Choʻldagi par-voz; 2) qattiq kulgidan yoki yigʻidan hol-dan toymoq“ . -Chiroyli yigit, aqlli yigit, — ◆ deb maqtay-maqtay, Toʻybekaning ichagi uzildi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Nasibasi (yoki tuz-nasibasi) uzilmoq Biron yerdan ketish zarurati tugʻilmoq, ketishga toʻgʻri kelmoq. ◆ Nahot Zorqishloqdan ham nasibam uzilgan boʻlsa. S. Ahmad, „Hukm“ . ◆ Yerimizdan tuz-nasibang uzilmasin, bolam! M. Xayrullayev, „Tilla marjoy“ . Oyogʻi uzilmoq Kelmay qoʻy-moq, kelish-ketishni tark etmoq, toʻxtat-moq. ◆ Keldi-ketdi boʻlib, Nizomjon uch-toʻrt kun Dildor bilan bafurja uchrasholmadi.. Nihoyat, uydan mehmonlarining oyogʻi uzildi. S. Ahmad, „Ufq“ . Yuragi (yoki yuragining bir cheti) uzilmoq Biror kimsa yoki narsaga achinmoq, gʻoyat xafa boʻlmoq. ◆ Jonuzoqning yumaloq quyma gavdasi.. uzoqdagi tund buta-lar orasida koʻzdan yashiringanida, Boboqul-ning yuragi uzilibqoldi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

[Nodir] ◆ Avtobusga oʻtirib, stansiyaga yaqin-lashgani sari, yuragining bir cheti uzilib qolgandek boʻlaverdi. Sh. Gʻulomov, „Yorqin ufqlar“ .

Antonimlari

УЗИЛМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

uzilmoq
страд. и возвр. от uzmoq
1 срываться, сниматься; быть срываемым (сорванным), быть снятым; отрываться, срываться; noklar uzildi груши сняты (с дерева); uzilib tushmoq 1) обломаться; daraxtning katta shoxi uzilib tushdi большая ветвь дерева обломилась; 2) расползаться, разойтись по швам, истлеть (об одежде); koʻylak uzilib tushdi рубашка расползлась; рубашка вся изорвалась; boʻyning (или boshing) uzilgur! бран. чтоб твоя шея сломалась (или голова оторвалась)!;
2 обрываться, рваться, порваться; sim uzildi проволока оборвалась; провод оборвался; bu arqon uzilmaydi эта верёвка не оборвется; ip uzilib ketdi нитка порвалась; ip ingichka yeridan uziladi посл. нитка обрывается в тонком месте, соотв. где тонко, там и рвется; kula-kula ichagim uzildi (букв. мои кишки порвались от смеха) я покатывался со смеху, я смеялся до слёз;
3 прерываться, порываться, обрываться; ular bilan aloqamiz uzildi наша связь с ними прекратилась, наши отношения испортились; gap uzilib qoldi разговор прервался; uyimizdan mehmon uzilmaydi перен. у нас дома постоянно бывают гости; anchagacha kulgi uzilmadi долго не смолкал смех;
4 погашаться, быть погашенным, быть уплаченным (о долгах); qarz uzildi долг погашен, выплачен; qarz uzilar, xotin yonda qolar погов. долг погасится, а жена при тебе останется (говорилось обычно в утешение молодожёну, залезшему в долги в связи с женитьбой);
5 выключаться, быть выключенным; tok uzildi ток выключен;
6 сложняться (о болезни); kasal uzildi состояние больного резко ухудшилось;
7 быть выстреленным; vintovkalardan oʻq uzildi были произведены выстрелы из винтовок.