xayr

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

xayr

Etimologiyasi

arab. – yaxshi, ezgu, soz; ezgulik, yaxshilik;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Tilanchiga, beva-bechoralarga beriladigan sadaqa, ehson. ◆ Afandi baland aylana zinadan pastga tushgandan soʻng, xayr soʻrayotgan gadoyni koʻrdi. Gazetadan.

Xayr qilmoq Muhtoj odamga sadaqa bermoq ◆ Xayr qilsang, butun qil. Maqol. ◆ Kampir xayr qilayin desa, bir qisim gʻallasi ham, bir parcha noni ham yoʻq edi. "Gulshanbogʻ".

2. Birovga qilinadigan xolis yordam, yaxshilik; saxovat. ◆ Safar xayrsiz boʻlmaydi. P. Tursun, „Oʻqituvchi.“

Xudo xayringizni bersin Maqsadingizga yeting, murodingiz hosil boʻlsin. ◆ [Gʻofir:] Duo qilaman, xudo xayringizni bersin! Bolachaqangizning orzu-havasini koʻring, Hasan aka! Hamza, „Boy ila xizmatchi.“

3. mod. s. Yaxshi, mayli, xoʻp; nima boʻlsa boʻldi. ◆ Xayr, bizdan ketsa-ketsin, dargohida qabul boʻlsa, bas! A. Qodiriy, „Kichik asarlar.“ ◆ Xayr desang, hozir naʼra tortaman, Badbaxtlarni bugun qirgʻin etaman. "Malikai ayyor".

4. und. s. Xayrlashganda, vidolashganda aytiladigan soʻz. ◆ Xayr, sogʻ boʻling, — dedi Saodat Lolaxonni eshikkacha uzatib. S. Zunnunova, „Olov.“ ◆ Xayr endi.. Qalbimda bir vido qoldi. Xayr endi.. Sen ketding, begunoh ohu. A. Oripov.

Sinonimlari

Ko'rishguncha,

Antonimlari

ХАЙР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

• Chuvashcha: сывӑ пул ("xayr", "ko‘rishguncha" ma’nosida)

Ruscha _ru

xayr
1 добро, благо; доброе (благое) дело, благодеяние; // добрый, благой, хороший; ◆ xayr ishi или ◆  kor(i) xayr доброе дело; благодеяние; ◆ xudo xayr(ingizni) bersin да возблагодарит (вас) бог (выражение признательности кому-л.);
2 милостыня, подаяние; пожертвование; ◆ xayr qilmoq подавать милостыню;
3 частица хорошо, ладно, ну ладно; ну; ◆ xayr, nima boʻlsa boʻlar ладно, будь что будет; ◆ xayr, sen nima deysan? ну, а ты что скажешь?;
4 межд. досвидания, прощай(те); ◆ xayr, biz ketdik до свидания, мы пошли.