yovuz
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yo-vuz
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]YOVUZ ’shafqatsiz’. Endi yo v u z ajdar biz— larni yutar ("Nigor va Zamon"). Bu sifat qadimgi turkiy tildagi 'shafqatsizlik qil-’ maʼnosini ang — latgan yab— feʼlining yav— shaklidan — (u)z qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, IV, 48; DS, 250; ПДП, 382); oʻzbek
tilida a unlisi â unlisiga almashgan: yab > yav- + uz
p= yavuz > yâvuz.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1. Oʻta ketgan yirtqich; ashaddiy. ◆ Endi yovuz ajdar bizlarni yutar. "Nigor va Zamon". ◆ Qilichdan oʻtkazamiz, ot qoʻyib, yovuz yovni. Habibiy, „Devon.“
2. koʻchma Dushman, yov. ◆ Elmurod hayron boʻlib soʻradi: Iy-ye. Hali sizni birov oʻldirmoqchi ham boʻlganmi? Qanday yovuz ekan u? P. Tursun, „Oʻqituvchi.“ ◆ Yetib keldi yovuzlar, Odamlarni osdilar. Uygʻun.
- Yovuz niyat Yomon maqsad. ◆ Kim biladi, ularning yuragida qanday yovuz niyatlari bor. Shuhrat, „Shinelli yillar.“ ◆ Dushman yovuz niyatiga yeta olmadi. N. Safarov, „Olovli izlar.“
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЁВУЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]yovuz