yuq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yuq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]YUQ 'biror narsadan yopishib qolgan qoldiq’. Ahmadning aft-angori kir, hoʻllari - moy yu h i (Hakim Nazir). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’biror narsadan qoldiq sifatida yopish-’ maʼnosini anglatgan yuq- feʼlidan (Devon, III, 70) maʼno taraqqiyoti nati-jasida oʻsib chiqqan (Devon, III, 9): 'harakat’ -" 'shunday harakat natijasidagi hosila’.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Biror narsada qolgan asar, qol-diq. ◆ Sut yuqi. Qaymoq yuqi. Un yuqi xalta. Qatiq toʻkilsa, yuqi qoladi, Ayron toʻkil-sa, nesi qoladi. Maqol. ■■ ◆ Lablariga sutga toʻgʻralgan non yuqi yopishgan chinni idishlar, piyolalar ham yigʻishtirib olinmabdi. J.
- Abdullaxonov, Toʻfon. ◆ Oyim kelganlarida, hovlidagi qon yuqlarini koʻrib, qoʻrqib ket-dilar. A. Mirahmedov, Kulgan chechaklar. ◆ Qosimbek moʻyloviga tekkan qimiz yuqlari-ni kafti bilan artib, soʻz boshladi. P. Qo-dirov, Yulduzli tunlar.
2 (3-sh. birl. shaklida — yuqi) Oʻzi bi-rikib kelgan soʻz anglatgan narsaga egalik (shu narsa tekkanlik) maʼnosini bildi-radi; yuqli. ◆ Yogʻ yuqi suv ichida qozonsochiq ivib yotardi. Oʻ. Umarbekov, Yoz yomgʻiri. ◆ Xotini kirib, qoʻllari xamir yuqi boʻlgani-dan, tushib ketgan yengini shimarib qoʻyish-ni soʻradi. H. Ikromov, Bulutli tong. ◆ Ahmad aft-angori kir, qoʻllari moy yuqi. H. Nazir, Soʻnmas chaqmoqlar.
- Chap ichakka ham yuq boʻlmaydi q. chap I. Yuq (ham) boʻlmaydi Nihoyatda oz, kam. ◆ -Xalq jonini fido qilib ishlasa-yu, unga kosaga yuq boʻlmaydigan ovqat bersa, — dedi Anvar. Sh. Rashidov, „Qudratli toʻlqin“ . Yuq boʻlmoq Tanasiga singmoq. ◆ Sovliqning yegani oʻziga yuq boʻladi: kuzgacha semiradi. S. Anorboyev, Oqsoy.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЮҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.