zambil
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]zam-bil
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]ZAMBIL Bu ot asli 'ur-', 'sol-' maʼnosini anglatadigan tojikcha zadan feʼlining zan hozirgi zamon asosi bilan (ТжРС, 148, 149) 'er', tuproq' maʼnosini anglatadigan bar otidan (ТжРС, 43) tuzilgan boʻlib, 'tuprok tashish asbobi' maʼnosini anglatadi (ПРС, 261; ТжРС, 150). Bu otning birinchi boʻgʻini oxirida n oʻrniga m aytiladigan shakpi mavjud ekanligi TjRsda aks ettirilgan (150). Asli b tovushi taʼsirida n tovushi m tovushiga admashgan; shundan keyin bar tarkibidagi a tovushi i tovushiga, soʻngra r tovushi l tovushiga admashgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
a. u — katta xalta yoki sa-vat; f. — tuproqtashish vositasi, mos-lamasi
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]Gʻisht, tuproq, tosh va sh. k. yuklar-ni tashish uchun ishlatiladigan, ikki pa-rallel dastaga tol yoki tut novdalaridan oʻrtasini chuqurroq qilib toʻqilgan ish quroli (keyinchalik esa dastalarga koʻnda-langiga yupqa taxtalar, shuningdek, tunu-ka qoqilgan). ◆ Ertasiga qizlar zambil va ketmon koʻtarib, qaytarma boʻyiga keldilar. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . ◆ Kimlar ketmon bilan, kimlar choʻkich va yo zambil bilan ish-lar edi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .
- Zambil arava ayn. zambilgʻaltak. Zambil bel, zambilbel Beli, oʻrtasi zambilga oʻxshash bukik, egilgan. Zambil eshik Nov-dalardan toʻqilgan eshik. ◆ [Salimbayvachcha bilan kuyovi\ Kichkina zambil eshik oldida aravadan tushishdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЗАМБИЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.