es

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

es

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Odamning bilish, fikr yuritish qobiliyati; aql, ong, miya. ◆ Esi past. Esi butun. Esing bormi (joyidami, oʻzingdami)? Esing borida el tani, Kuching borida yer toni. Maqol .

Esi ketgan ayn. esini yegan. ◆ Er-xotinning oʻrtasiga esi ketgan tushadi. "Qanotli soʻz-lar" . Esi ketdi 1) biror ishning, gap-soʻz-ning juda ishtiyoq bilan, berilib, davom-li tarzda bajarilishi, aytilishini bildiradi. ◆ Dorim bilan tuzalib ketganlar me-ni "doktor ona", deb eslari ketishadi. M.

Ismoiliy, Fargʻona t. o. ◆ Kimsan ham uch kundan beri normani oshirib bajaryapti. Prorabi maqtab esi ketyapti. A. Muxtor, „Tugʻilish; 2) biror ish bilan qattiq, hol-dan toyish darajasida mashgʻul boʻlishni, holdan toyish darajasiga kelishni bildiradi“ . ◆ Eskini yamaguncha esing ketadi. Ma-qol . hi ◆ Nozanin qiz.. nuqul ilgarigi bosh-liqning bu kabinetni bezatguncha esi ket-ganligi haqida gapirardi. J. Abdullaxonov, „Toʻfon“ . Esi kirar-chiqar boʻlmoq Fikrlash qobiliyati buzilmoq, bir meʼyorda fikrlay olmaslik. ◆ Abdullaxon magʻrurlikka beril-ganidanmi yoinki qartayib, esi kirar-chiqar boʻlib qolganidanmi, Rossiya podshohining sogʻligʻini soʻrashni unutib qoʻydi. M. Osim, „Elchilar“ . Esi (yoki esdan) ogʻmoq Es-hushini yoʻqotish darajasiga tushmoq. ◆ Mening bu hangamalardan esim ogʻib qolayozgan edi. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ Charos bilan oxirgi marta koʻrishganidan buyon oʻtgan bir yarim oy ichida esdan ogʻib qolmaganiga.. oʻziyam hayron boʻldi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . Esim qursin Biror narsa esga kelmaganda yoki adashilganda aytiladigan ibora. ◆ -Voy, esim qursin! — Zulayho.. stulni chaqqonlik bilan olib, Gavharning oldiga surdi. U. Hoshimov, „Qalbingga quloqsol“ . Esini yegan, esingni yedingmi Aql bilan ish qilmagan, notoʻgʻri, nomaqbul ish qilayotgan odamga nisbatan qoʻllanadi. ◆ Bu ishga esini yegan odam aralashadi. tsh Esingni yedingmi, och! Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . Esini tani-moq Es-hushli boʻlmoq, shunday yoshga yetmoq. ◆ Esini tanibdiki, odam boʻlsam, nimadir yaxshi ish qilsam, deydi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Hali esimni tanib, birov mening shaxtimni ham, iltimosimni ham qay-tarmagan.. R. Fayziy, „Choʻlga bahor keldi“ . Esini topmoq Maʼlum yoshga yetgach yoki biror voqea-hodisadan keyin aqli kirmoq, aqlli va toʻgʻri mulohaza yuritadigan boʻlib qolmoq.

2 Yodda saqlash, qayta tiklash qobiliyati; yod, xotira. ◆ Esida bor. Esimda yoʻq. Esida qolmadi. Esdan chiqarmoq. Esda tutmoq (saqlamoq).

Esga olmoq 1) eslamoq, esga tushirmoq. ◆ Xola Toshkentga koʻchib kelgandan beri esiga olmagan Fargʻonasini esladi shu kun. "Gul-dasta"; 2) oʻylamoq, „hisobga olmoq“ . ◆ Yormat.. boplab soʻkishni moʻljalladi-yu, lekin qayer-da, kimlar oʻrtasida turganini darhol esiga olib, tovushini halqumida boʻgʻdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Esga solmoq (yoki tushirmoq) Eslatmoq, xotirga keltirmoq. ◆ Shahzodaning eri.. besh xalta oltini yoʻqolgan sudxoʻr hin-dini esimga solyaptiii? K. Yashin, „Hamza“ . Esi chiqib ketmoq Nihoyatda qoʻrquvga tushmoq; koʻrqmoq. ◆ Qayerlardadir dahshatli baqiriq.. esi chiqib ketgan xotinlarning xunuk faryodi eshitshshrdi. A. Muxtor, „Qoraqalpoq qissa-si“ . Esiga kelmoq 1) esida boʻlmoq, oʻylamoq. ◆ Hoy Shodi, bu koʻmir esingga keladimi oʻzi, uyda tirnoqday ham koʻmir qolgani yoʻq. E. Raimov, „Ajab qishloq; 2) xotirasiga kel-moq, yodiga tushmoq“ . ◆ Keiin bir voqea esiga tushib, miyigʻida kulibqoʻydi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . Esiga tushmoq Xotirida tik-lanmoq. ◆ Navbat Akmagga kelganda, toʻsat-dan Eshmat aka voqeasi esiga tushib, yuragi shuv etdi. O. Yoqubov, „Er boshiga ish tushsa“ .

</a>lze⁵⁴

Antonimlari

ЭС. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

es
1 память; ◆ ~ga olmoq вспоминать, припоминать, восстановливать в памяти; ◆ ~ga kelmoq (или tushmoq) 1) вспоминаться, припоминаться, приходить на память; 2) приходить на ум, приходить в голову; ◆ ~ga solmoq (или tushirmoq) 1) вспоминать; 2) напоминать; ◆ ~da boʻlmoq или (turmoq) ( помниться, быть в памяти; ◆ shu gap ~ingda boʻlsin помни эти слова; заруби это себе на носу; ◆ ~imda я помню; ◆ ~ingda bormi (или ~ ingdami?) помнишь ли ты?; ◆ ~imda yoʻq я не помню, я забыл; я запамятовал; ◆ ~da tutmoq помнить, хранить в памяти; запоминать; ◆ ~dan chiqmoq (или koʻtarilmoq) (быть забытым, исчезать из памяти, забываться; ◆ ~dan chiqarmoq забывать, предавать забвению; ◆ ~dan chiqmas (или chiqmaydigan) незабываемый; незабвенный;
2 память (способность сохранять в памяти);
3 ум, разум, рассудок; ◆ menda ~ bormi! 1) совсем у меня памяти нет!; 2) совсем я ума лишился!; ◆ ~ borida 1) пока в своём уме, пока в здравом рассудке; 2) перен. пока не поздно; ◆ ~ borida etagingni yop посл. (букв. пока ты в здравом рассудке, закрывай себе подол) пока не поздно, сделай свои дела; ◆ ~i yoʻq odam 1) человек со слабой памятью; 2) глупый, неумный человек; глупец; ◆ ~i past odam глупый, недалёкий человек; юродивый; ◆ ~i past uyatni bilmas посл. юродивый не знает стыда; ◆ ~ing joyidami? (или ~ing oʻzingdami?) ты в своём уме?; в уме ли ты?; ◆ ~ingni yedingmi? что ты, с ума спятил?; что ты, из ума выжил?; ◆ ~i kirib qolibdi 1) он образумился; он поумнел; 2) перен. он вырос; он уже большой; ◆ ~ingni qoʻyib oʻqi читай внимательно; ◆ ~imni taniganimdan beri с тех пор, как я начал помнить себя; ◆ ~ini yigʻmoq (или ~ini oʻziga olmoq) ◆  1) собраться с мыслями; 2) взять себя в руки; ◆ ~ni yoʻqotmoq 1) поглупеть; 2) оторопеть, растеряться; ◆ ~i ogʻib qoldi он изумился, удивился; ◆ ~ini chiqarmoq сильно напугать, перепугать; ◆ ~im chiqib ketdi я сильно испугался, я перепугался; ◆ 

• bizning ustimizda ~i ketadi он всячески старается угодить нам; он не знает, куда нас посадить; ◆ seni kuta-kuta ~im ketdi я истомился в ожидании тебя; ◆ eskini yangi qilguncha ~ing ketadi посл. пока из старого сделаешь новое, измучаешься; ◆ ~-~ bilaman смутно помню.
  

Indonezcha (id)

es

Islandcha (is)

es

muz