qoqilmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qo-qil-moq

Etimologiyasi

QOQIL— ’ biror narsaga oyogʻini urib ol—'. Zag-chakoʻz horongʻida .. turtinib, bir doʻng yerga h o h i -l i b k ye t d i (Parda Tursun). Bu soʻz eski oʻzbek ti — lida 'zarb bilan ur-' maʼnosini anglatuvchi qaq-feʼlining 'oʻzlik maʼnosini ifodalovchi -(ï)l qoʻshim-chasi bilan hosil qilingan shakli boʻlib, maʼno taraq-qiyoti natijasida mustaqil soʻz darajasiga yetgan: OʻTILda (II, 608) qoqilmoq soʻziga mansub deb berilgan2--5— maʼnolar asli shu soʻzniki, birinchi maʼnogina

qoq— feʼliniki.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I Qoqmoq fl. majh. n. ◆ Devorga qoqilgan mix. Tomiga tunuka qo-qilgan uy. n ◆ Xonada oʻntacha eski, chang bos-gan parta, kiraverishdagi devorga katta-kon qora taxta qoqilgan edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Hasan ota aytgandek, oʻrtaga qo-ziq qoqiladi. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o. ◆ Shon qoqilgan, boʻyi bir qarich kelar-kelmas tayyor bachkana mahsilar. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Qoqilib oʻtirmoq Qimirlamay oʻtirmoq (oʻtirib qolmoq). ◆ ..hamma ish bilan band, jamoa raisi Salimov xuddi qorovulday qoqilib oʻtiribdi. H. Shame, „Dushman“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qo-qil-moq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II 1 Yurayotib, oyogʻi uchini biror narsaga urib olmoq va shuning na-tijasida munkimoq. ◆ Qoqilsang, toshdanoʻp-kalama! Maqol . ◆ sht Oʻylab ketayotib, toshga qoqilib ketdim.. bosh barmogʻimning tirno-gʻi koʻchib, chetidan qon sizib chiqdi. Oʻ. Us-monov, „Sirli sohil“ . ◆ Siroj trotuardan turtib chiqqan gʻishtni koʻrsatib, qizni ogohlantirdi: -Ehtiyot boʻling, qoqilib ketish mumkin. F. Musajonov, „Huri“ .

2 koʻchma Yanglishmoq, xato qilmoq; shu tarzda pand yemoq, nochor holatga tushmoq. ◆ Bu Viktorning ikkinchi marta qoqilishi.. Ol-dingi safar tanbehlarsizoq bir oz esini yiqqan edi. Sh. Gʻulomov, „Boʻz yer uygʻondi“ . ◆ Hozircha u qoqilmay, obroʻsiga putur yetmay kelyapti. F. Musajonov, „Himmat“ .

3 koʻchma Biror narsadan, jihatdan qi-yinchilik, muhtojlik sezmoq. Puldan qo-qilmoq. m ◆ Gapning sirasi shuki, qizning molini toʻlataman, deb otangiz bir oz qoqilib qoldilar. "Mushtum" .

Antonimlari

ҚОҚИЛМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qoqilmoq
страд. и возвр. от qoqmoq
1 спотыкаться; qoqilib yiqilmoq споткнуться и упасть;
2 ударяться, стукаться (обо что-л.); eshik qoqildi кто-то стучит в дверь;
3 запинаться; qoqilib gapirmoq говорить запинаясь;
4 вбиваться, вколачиваться; быть вбиваемым, вколачиваемым; прибиваться, быть прибиваемым; qoqilgan mix вбитый гвоздь; devorga qoqilgan gilam прибитый к стенке ковёр;
5 вытряхиваться; быть вытряхиваемым, выколачиваться; встряхиваться; qoqilgan supra вытряхнутая скатерть; qoqilgan gilam вытряхнутый ковёр;
6 перен. попасть в трудное положение, испытывать трудности; потерпеть неудачу; делать ошибки; puldan qoqildim у меня денежные затруднения; * qoqilgan qoziqday = qoqqan qoziqday см. qoqmoq 3.