sari

Oʻzbekcha (uz)

sari I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sa-ri

Etimologiyasi

SARI 'tomon', 'taraf'. ◆ Odamlar shoshib-pishib shahar sari yoʻl oldilar Yo. Xaimov, M. Rahmon)

Qadimgi turkiy tilda 'tomon, yoʻnalish' maʼnosini anglatgan bu soʻz asli ot turkumiga mansub boʻlib, sarï tarzida talaffuz qilingan (ДС, 488; ССТТН, I, 613); Turkiy tillarning keyingi taraqqiyoti davomida koʻmakchiga aylangan; oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qatgiqlik belgisi yoʻqolgan:

sarï > säri. UTILda sari soʻzi negadir forscha deb taʼkidlangan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

(b.k. va j.k. bilan) koʻm. 1 Maʼlum tomonga, tomon qarab. ◆ Insof sari baraka Maqol . ◆ Axir, baliq ham suvga intiladi, koʻkat yorugʻlik sari boʻy choʻzadi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ Avaz qarasa, beixtiyor Tabibiyning uyi sari yoʻl solibdi. S. Siyoyev, „Avaz“ .

2 (-gan affiksli sfdsh. bilan) ayn. sayin 1. ◆ Quyoshli bahor ertasi juda ham yoqimliki, yurgan sari, yurging keladi. A. Muxtor, „Opa-singillar“ .

Bir sari Mayli edi, mayli-ku. ◆ Begona boʻlsa ham bir sari edi, gaplashishi osonroq boʻlardi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ . Borgan sari ayn. borgan sayin q. sayin 2. ◆ Lekin koʻchada qatnov, qiy-chuv borgan sari kuchaymoqda. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Insof sari baraka Insof qancha koʻp boʻlsa, baraka shuncha koʻpayadi, degan maʼnodagi ibora.

sari II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sa-ri

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

shv. Eng yaxshi, sara. ◆ Goʻroʻgʻli Gʻirkoʻkka qamchi berib, ajdahoga koʻndalang boʻlib, sari yoy bilan otib, qilich bilan chopib tashlab, katta Mastonni bir oʻlimdan ayi-rib yuborgan joyi bor edi. "Xushkeldi" .

sari III

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sa-ri

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

shv. Sariq, sariqrangli. ◆ Yilqi bozori, toy bozori, Qurt bilan sari moy bozori. "Ravshan" .

sari IV

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sa-ri

Etimologiyasi

\hind. + f. ^jL^I (a-choʻziq)

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Hind ayollarining yubka shaklida belga bir necha bor oʻralib, bir uchi roʻmol qilib bosh-ga tashlab qoʻyiladigan kiyimi. ◆ U sarini yechib, uy kiyimlarini kiydi, yuvinib, ayvon chetiga oʻtirdi. Oybek, „Nur qidirib“ .

Antonimlari

САРИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sari I
послелог, употребляющийся с основным и дательным падежами
1 к (по направлению к); в (по направлению в); на (по направлению на); ◆ togʻ sari к горе; ◆ yangi gʻalabalar sari к новым победам; ◆ kolxozchilar yoppasiga choʻl sari otlandi все колхозники поголовно собрались ехать в степь;
2 по мере того как...; чем..., тем,..; чем дальше..., тем больше...; ◆ shaharga yaqinlashganimiz sari ... чем большемы приближались к городу...; по мере того как мы приближались к городу...; ◆ bu kitobni oʻqigan sari oʻqiging keladi чем дальше читаешь эту книгу, тем больше хочется её читать; ◆ borgan sari всё более и более; с течением времени; чем дальше, тем больше;
3 разг. = sayin 2; ◆ 

• bir sari куда ни шло; ◆ bir sari qadam на минутку, ненадолго; мимоходом, попутно; ◆ bir sari qadam kelib ketmoq зайти (забежать) наминутку (мимоходом).
  

sari II
обл. ◆ = sariq I; sari yoʻngʻichqa бот. пажитник крупноцветный.