hech

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

hech

Etimologiyasi

HECH Bu inkor olmoshi ПРСda [hich] shaklida (600), ТжРСda hech shaklida (695) keltirilgan; oʻzbek tiliga tojik tilidagi shakli olingan, soʻzlashuv tilida hich tarzida xam aytiladi; 'sira', 'mutlaqo' maʼnosini ifodalaydi (OʻTIL, II, 695).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

\f. g^.4 — hech kim, hech qanday; umuman, mutlaq, butunlay; nol

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Soʻroq olmoshlari, shuningdek, "narsa", "vaqt" va b. baʼzi soʻzlarga qoʻshilib, boʻlishsizlik olmoshlari hosil qiladi. Mac., ◆ hech kim, hech narsa, hech qanday, hech nima, hech qachon, hech qaysi va b .

2 yukl. Inkor bildiradi; yoʻq, aslo. ◆ Men ortlaridan yugurardim. Hech yetolmasdim. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ Kimni olsa, olsin, hech ishim yoʻq. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Hech shubhasiz, bahor yoshlarga olam-olam shodlik keltiradi. Gazetadan . ◆ Nima, menga yoqish uchun kestiribdimi? Hech-da! Menga buqogʻing bilan ham yoqa berar eding. A. Qahhor, „Qanotsiz chittak“ .

Hech boʻlmasa Juda boʻlmasa, loaqal, aqalli. ◆ Ma, bir hoʻpla, hech boʻlmasa! E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ Har bir oila, hech boʻlma-sa, biron jangchini mehmon qilgisi keladi. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ . ◆ Hech boʻlmasa, siz shu yerda boʻlsangiz ham, Sergeyning yoʻqligini bilintirmay turardingiz. S. Zunnunova, „Olov“ . Hech gap emas 1) boʻlishi, yuz berishi mumkinligini va buning qiyinchiligi yoʻq-ligini bildiradi. ◆ Bir ishora bilan bosh uzilib ketishi hech gap emas. Qizim, tilga ehtiyot boʻl! Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Boʻgʻiboʻl-dirishim hech gap emas. Lekin hali-beri oʻl-dirmayman. X. Toʻxtaboyev, „Shirin qovunlar mamlakati; 2) qiyoslanayotgan narsaning unisiga yetolmasligini, darajasi undan pastligini bidiradi“ . ◆ Oq kishmishdan tay-yorlangan shinni juda xushxoʻr boʻladi, uning oldida asal hech gap emas. M. Hazratqulov, „Jurʼat“ .

3 Yoʻq desa boʻladigan darajada, sira arzimaydigan darajada, yoʻkdek. ◆ Lekin.. uning bunday harakati, qizning ulugʻ qalbi va sevgisi oldida hech ekanini chuqur sezdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Hechga chiqmoq Yoʻq boʻlmoq, yoʻqqa chiq-moq. ◆ Butun orzu-umidlar hechga chiqdi. m ◆ U yerga tushgan har bir yaproqda oʻzining tar-jimai holini oʻqir, oʻzini-da mavqeidan ayrilib, hechga chiqib turgan shu yaproqlar-dan ayira bilmas edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Antonimlari

ҲЕЧ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

hech

• Olmoncha: nein
• Inglizcha: no, not
• Fransuzcha: non, rien
• Portugalcha: não, nada
• Ispancha: no
• Shvedcha: nej

Ruscha _ru

hech
мест. неопр.-отриц.
1 ни; ничего; совершенно (не); совсем (не); вовсе, нисколько; абсолютно; ◆ bular oʻrtasida ~ farq yoʻq между ними нет никакой разницы; Xoʻsh, nima yangiliklar bor? - Hech Ну, какие новости? - Абсолютно никаких; ◆ ~ bir 1) ни один; никакой; 2) какой-нибудь; ◆ bizning ~ birimiz ни один из нас, никто из нас; ◆ ~ bir narsa абсолютно ничего; ни одна вещь; ◆ ~ vaqt (или zamon, qachon) никогда; ◆ u ~ vaqt ishga kechikkan emas он никогда не опаздывал на работу; ◆ ~ yoqqa никуда; ни в какую сторону; ◆ bugun ~ yoqqa bormayman сегодня я никуда не пойду; ◆ ~ yoqdan 1) ниоткуда; 2) хоть откуда-нибудь; ◆ ~ kim 1) никто; 2) кто-нибудь; ◆ meni ~ kim soʻramadimi? меня никто не спрашивал?; не спрашивал ли меня кто-нибудь?; ◆ buning ~ kimga keragi yoʻq это никому не нужно; ◆ ~ kimsa = ~ kim; ~ narsa 1) ничто; ничего; 2) что-нибудь; ◆ men paxtachilikdan ~ narsa bilmayman в хлопководстве я ничего не понимаю; ◆ ~ narsa eshitdingizmi? вы что-нибудь слышали?; ◆ ~ narsa koʻrmadim я ничего не видел; ◆ ~ nima = ~ narsa; ~ qayerga никуда; ◆ ~ qayerda нигде; ◆ bunday kitob ~ qayerda yoʻq нигде нет такой книги; ◆ ~ qayerdan ниоткуда; ◆ ~ qaysi 1) никто; 2) никакой; ◆ ~ qaysimiz koʻrmadik никто из нас не видел; ◆ shkaflarning ~ qaysisi boʻsh emas ни один из шкафов не свободен; ◆ ~ qanaqa или ◆  ~ qanday 1) никакой; 2) никак; ◆ kasal ~ gapirolmaydi больной совсем не может говорить; больной совсем не говорит; ◆ u ~ kelmaydi он никак не приходит; ◆ ~ uxlayolmadim я никак не мог спать; ◆ ~ farq qilmaydi совершенно (абсолютно, совсем) не различается (не отличается); ◆ ~ boʻlmaganda или ◆  ~ boʻlmasa хотя бы, по крайней мере, в крайнем (худшем) случае, на худой конец; ◆ ~ oʻylamasdan нисколько не думая; ◆ ~ balosi yoʻq у него ничего, нет; ◆ ~ gap yoʻq 1) ничего нет; 2) спокойно, ничего не случилось; ◆ ~ gap emas ничего, пустяки; ◆ ~ narsadan ~ narsa yoʻq не с того, ни с сего; ни за что, ни про что; без всякой причины; ◆ ~ narsadan ~ narsa yoʻq, u birdan xaxolab kulib yubordi ни с того, ни с сего он вдруг захохотал; ◆ ~ mumkin emas никак нельзя; ◆ ~ unday emas ничего подобного; совсем не так;
2 ничто; ◆ Unsinning oʻz umri Yoʻlchining bir daqiqalik umriga nisbatan "~" edi (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Вся жизнь Унсун была «ничто» по сравнению с минутой из жизни Юльчи; ◆ ~ boʻlib koʻrinmoq казаться ничтожным; ◆ ~ga chiqmoq сойти на нет (о чем-л.); ◆ butun harakatlarim ~ga chiqdi все мои старания сошли на нет;
3 когда-либо; какой-либо; ◆ shunday narsani ~ koʻrganmisiz? вы видели когда-либо такую вещь?; ◆ ~ ish yoʻqmi? нет ли какой-либо работы?; ◆ 

• ~ zogʻ (букв. ни единой вороны) ни души; ◆ koʻchada ~ zogʻ yoʻq на улице ни души; ◆ ~ narsa qilmaydi ничего не будет, не страшно, ничего страшного нет.