yopishmoq

Oʻzbekcha (uz)

yopishmoq I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yo-pish-moq

Etimologiyasi

YOPISH- ’elimlash-\ ’tirmash-\ ’bir-biriga zich tegib tur—’. ◆ Yigit birdan .. orqasi bilan devorga yo p i sh d i (Asqad Muxtor) . Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi 'yopishtir-’ maʼnosini anglatgan yap- III feʼliga ’oʻzlik’ maʼnosini ifodalovchi -(u)sh qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ДС, 237); qadimgi turkiy tildayoq bu soʻz yapïsh- tarzida ham talaffuz qilingan (Devon, III, 77); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: yap-+ ush = yapush- > yapïsh- > yâpish-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Yopmoq I fl. birg. n.

yopishmoq II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yo-pish-moq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Yopmoq II fl. birg. n.

yopishmoq III

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yo-pish-moq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Mahkam ushlamoq, tirmashib olmoq. ◆ Basila Nazarovna zanjirni tushirishi bilan, notanish bir erkak oti-lib kirdi-yu, yoqasiga yopishdi. U. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Yigitali “Aya, dadam-ni qutqaring, choʻkib ketyapti!” deb baqirar-mish. Oʻzi mahkam otasining sochiga yopishib olibdi. S. Siyoyev, „Otliqayol“ . ◆ ..Kuyov tomoni-dan oriq, daroz, chayir bir xotin bel bogʻladi. Oʻzgalar: yosh-qari — hammasi shu ikki ayol-ning belbogʻiga, etaklariga yopishdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 Birikib, tutashib ketmoq; jipslash-moq; qapishmoq. ◆ Doʻppi kalning boshiga shi-rachlagandek yopishib qolgan edi. T. Obidov, „Yusufjon qiziq“ . ◆ Shaftoli gullari duvuchib, bir qancha gul yaproqlari Charosning hoʻl sochla-riga, yuziga yopishib qoldi. U. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

3 Ilashmoq. ◆ Taiibam orqasi bilan sirgʻalib, xirmondan tushdi-yu, shimiga yopishgan paxta tolalarini qoqib tashladi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

4 Otilmoq, intilmoq, talpinmoq. ◆ Mu-qaddam dahshat ichida eshikka yopishdi: -Lo-barlarnikiga chiqaman.. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . Qoʻzi-uloqlar toʻymay qol-sa, irgʻishlab kelib, onalarining yeliniga yopishadi. S. Siyoyev, Yorugʻlik. ◆ Jangchilar koʻzla-rini rosa ochmasdan, mshshiqlariga yopishdi-lar. Oybek, „Quyosh qoraymas“ .

5 Astoydil berilmoq, jon-jahd bilan kirishmoq. Har biri bir yangilik keltira-yotgan bu kunlarning shavqidan mast boʻlgan xaloyiq har qanday ishga moʻr-malaxday yopi-shar edi. A. Qa\qor, Qoʻshchinor chiroqlari. ◆ Men odamlar tusha solib, televizordagiday ishga yopishib ketsa kerak, deb kutib tur-dim. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

Ogʻzingdan chiqib, yoqangga yopishsin q. yoqa II. Tiling tanglayingga yopishgur! qargʻ. Oʻlgur!

Antonimlari

ЁПИШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yopishmoq I
1 приклеиваться, прилипать, приставать; xamir barmoqlarga yopishadi тесто липнет к пальцам; gʻildiraklarga loy yopishib qoldi к колёсам пристала грязь; marka konvertga yaxshi yopishdi марка хорошо приклеиласьк конверту;
2 прилегать, примыкать; прижиматься; тесно прислониться; devorga yopishib turmoq прислониться к стенке; uyimiz boqqa yopishgan наш дом примыкает к саду;
3 цепляться; держаться; dushman har qarich yerga tish-tirnogʻi bilan yopishar edi противник цеплялся за каждую пядь земли; nega menga yopishasan? что ты пристаёшь ко мне?;
4 хорошо сидеть (об одежде), облегать, быть впору; uning kostyumi yopishib turibdi костюм хорошо сидит на нём;
5 перен. усердно браться, приниматься (за что-л.); ◆ ishga yopishmoq усердно браться, за работу; * eti borib ustuxoniga yopishgan кости обтянуты кожей, худой как щепка, кожа да кости.

yopishmoq II
совм. от yopmoq I.

yopishmoq III
совм. от yopmoq II.