ish

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ish

Etimologiyasi

ISH ’mehnat faoliyati’. Pajta dalalarida i sh haynaydi. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli i:sh tarzida talaffuz qiliŋgan (ЭСТЯ, I, 395); oʻsha davrlardayoq i: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (ПДП, 381; DS, 214): i:sh > ish.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I 1 Inson faoliyati bilan bogʻliq, uning mehnati bilan amalga oshadigan, bajariladigan narsa. ◆ Dalada ish koʻp. Bor-yoʻgʻi bir kunlik ish qoldi. Ishlayman degan-ga ish topiladi. Xayrli ish. Mashaqqatli ish. yash Ishlay desam — ish boʻlmasa, dehqon-chilik qilay desam — yer boʻlmasa. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Ioʻlchi ishga razm solib, qaydan boshlash kerakligini oʻyladi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ -Hay Adol, qiz bolalar-ni frontga olmas emish. -Qizlarni ham ola-versa, daladagi ish kimga qoladi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ .

2 Ishning ijrosi, ish ustidagi fao-liyat, mehnat. ◆ Ishdan qoldirmoq. Ishga ki-rishmoq. Ish ishtaha ochar, dangasa ishdan qochar. Maqol . ◆ Qari kelsa — oshga, yosh kelsa — ishga. Maqol . n ◆ Ular meʼmorga koʻzlari tu-shishi bilan, bir daqiqa ishni toʻxtatib, bosh irgʻab salom berishdi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Ustaxona darvozasidan kirishimiz bi-lanoq sexlarda uut qaynayotganligining gu-vohi boʻlamiz. Gazetadan . Qurbon otahech kim-ning esiga kelmagan bir yaxshi iilni boshla-dilar. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari.

3 Ish-faoliyatning mahsuli, undan yuzaga kelgan (yaratilgan) narsa. ◆ Rassomning koʻrgazmaga qoʻygan ishlari. U yaratgan ishlar mutaxassislar tomonidan yuqori baholandi. shsh Yoʻlchining bajargan ishiga koʻz yugurti-rib, oʻzicha oʻyladi: "Devkor yigit ekan". Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Bu ishing biror olimning qoʻliga tushib qolsa bormi, dissertatsiya yoqlardi. T. Ashurov, „Oq ot“ .

4 Maʼlum haq, evaz hisobiga qilina-digan ish-faoliyat, mehnat. ◆ Bechora ish qidi-rib, boshi oqqan tomonga borar ekan. Oybek, „Hyp qidirib“ . ◆ Toshkentda ish topsam, balki qolarman. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

5 Xizmat vazifasi; lavozim. ◆ Ishga kir-moq. Shu ishda ishlab kelyapti. shsh Sizni boʻshatishadimi, yoʻqmi — sizni bu ishga kim tayinlagan boʻlsa, oʻshandan soʻrangYu. Yoqubov, „Er boshiga ish tushsa“ . ◆ Bu gap korxonaga vvoza boʻlib, Jonfigʻonni oʻsha zamoniyoq ishdan haydashibdi. A. Qahhor, „Qanotsiz chittak“ . ◆ Dadamni ilgari katta-katta ishlarda ish-lagan deyishadi. E. Raimov, „Ajab qishloq“ .

6 s. t. Boʻsh ish oʻrni. ◆ Koʻp joyga uchra-dim, lekin "ish yoʻq" degan javob oldim.

7 Mehnat-faoliyatning muayyan sohasi, turi; kasb. ◆ Hayotda shunday odamlar boʻladi-ki, ular butun umrlarini faqat bir ishga, biron kasbga bagʻishlagan boʻladilar. X. Yodgo-rov, „Hayot toʻlqinlari“ . ◆ Xudo koʻnglingizga solib, shu ishni [sartaroshlikni] ixtiyor qilibsiz — kam boʻlmaysiz. E. Raimov, Ajab qishloq.

8 Burch. ◆ Ozodashkka doimiy eʼtiborda boʻlish — barchaning ishi. m ◆ [Ellikboshi:] Mahalla-dagi yigitlarning bari manga maʼlum.. Bilish mening ishim-da. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

</a>253 Pa

9 \al etilishi lozim boʻlgan narsa; ma-sala, muammo. ◆ Ishning yengil koʻchishiga sevin-gan ona Otabekning bu shartiga lom demas-dan koʻndi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Yaso-vulboshi xon ikkalasigina tushunadigan tilda ishni pishirib qoʻygan edi, shuning uchun-mi, murtini silab kuldi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ ..ayniqsa, kundoishk ishi qiyin, kosa kosogo tekkanda, gʻidi-bidi gaplar koʻpaysa.. oʻgʻlingga ham tatimay qoladir. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

10 Oʻzgaga, oʻzga manfaatiga qarashli yumush; hojat. ◆ Kel, qoʻzim, nima ishing bor? Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Yurt ishigayara-magan bola qay ishga yaraydi?S. Ahmad, „Ufq“ .

11 Xos ish, xatti-harakat. ◆ Oldiga qoʻygan-ni yemak — hayvonning ishi, ogʻziga kelganni demak — nodonning ishi. Vaʼdaga vafo — ◆ mard-ning ishi. n ◆ Avaz, yigitning ishi tavakkal, deb chap tomonga burildi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

12 Voqea, hodisa. ◆ Oʻz uyida oʻtirgan qiz bir kechada gʻoyib boʻlsin, tavba! Juda xunuk ish, Olimxon aka? Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Nizomjon uning avzoyidan juda xunuk ish boʻlganini fahmladi-da, yoniga oʻtirdi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Boshing sogʻ boʻlsa, hali Tosh-kentda koʻp ajoyib ishlarni koʻrasan, yigit-cha! Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

13 Ahvol, holat. ◆ Hozir ish boshqa: Yoʻlchi qamoqda. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Xoʻsh, Sodiq polvon, ishlar qanaqa, Toshkentda nima gaplar bor? A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Har yerda dehqonning ishi chatoq. Yeri boʻlsa, u lovi ioʻq, ulovi boʻlsa, yeri yoʻq, koʻpida ik-kisi ham yoʻq. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

14 Gap-soʻz, gap-soʻz boʻlgan narsa(lar). ◆ Nega desang, mazmunidan ham koʻrinib turib-diki, bu ikkinchi uylanishga Otabek butun-lay qarshi boʻlib, faqat bu gap qudalarning-gina ishlaridir. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

15 huq. Sud yoki maʼmuriy organlarda koʻriladigan narsa, jarayon. ◆ Fotima ustidan jinoiy ish qoʻzgʻatildi. T. Ashurov, „Oq ot“ . ◆ Shu telefon sabab boʻldimi.. bir-ikki kundan keyin ishim boshqa tergovchiga oʻtib, tezlashib ketdi. O. Yoqubov, „Izlayman“ . ◆ Yer toʻgʻrisida bir chatoq odam bilan sudlashib yurgan edi, sud ishni buning zarariga hukm qilganmikan, deb oʻyladi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Boshiga ish tushmoq Kimsa uchun noxush, tashvishli hol yuz bermoq. ◆ Boshimga ish tushdi. Farzandim Nizomiddin qatl etildi.. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . Boʻlar ish boʻldi Yuz bergan ish-hodisa oqibatini tuzatib, oʻnglab boʻlmasligini qayd etadi. ◆ Nimani gaplashaman! Boʻlar ish boʻlgan-ku! Men uning yuziga qarolmayman endi. K. Yashin, „Hamza“ . Dunyoning ish(lar)i Kishiga bogʻliq boʻlma-gan, kishi ixtiyoridan tashqari ish(lar). ◆ Dunyoning ishlari shunaqa teskari ekan, boshi-oxiri yoʻq. Ish bermoq 1) asqatmoq, „kunga (ehtiyojga) yaramoq“ . ◆ Uni mashinalar bilan kovlab boʻlmaydi, faqat ketmon, belkurak-largina ish berishi mumkin. J. Abdullaxo-nov, „Toʻfon“ . ◆ Ammo toqqa chiqishda Boburning oʻsmirligi juda ish berdi. P. Qodirov, „Yul-duzli tunlar; 2) xizmat qilmoq“ . ◆ ..Yormat-gami yo boshqa bir sobiq qarolga uzoq ish be-rib iyigʻi chiqqan, peshonasi qiyshiq etikni kiydi.. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Ish bit-maydi Maqsadga erishib boʻlmaydi, nati-ja chiqmaydi. ◆ Ha, kolxozga kirgandan keyin uncha-muncha vaʼz aytishni ham bilish kerak boʻladi, busiz ish bitmaydi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Urushning oti oʻchsin, urush boʻlmasin, deyish bilan ish bitmaydi. Gazetadan . Ish katta Biror ish-narsaning hajm, daraja va b. eʼtibori bilan meʼyo-ridan ortiq, zoʻr holatini qayd etadi. ◆ Ishlar katta-ku, usta! Doʻkonlarni ham qurib yuboribsiz!A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Ehhe, ish katta-ku. Omad tilayman.. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Ish kurgan Hayot, ish (amal) tajribasi katta, koʻpni koʻrgan, koʻp voqea-hodisalar, qiyinchiliklarni boshidan ke-chirgan. ◆ Qoʻshin ichida eng ish koʻrgan, qilich chopgan bahodirlarni saralab, qorovul tuzib, buni Shayx Temurga, Zunnun Argʻunbekka top-shirdi. Oybek, „Navoiy“ . ◆ Mirzo saroyidan bizga yetib kelgan maʼlumotlar shuni koʻrsa-tadiki, fargʻonaliklar bizdan kam, ish koʻrgan sarbozlari oz, kishilari qoʻrquvda.. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . Ish koʻrmoq 1) muay-yan yoʻl bilan ish olib bormoq; ish tutmoq. ◆ Uning yor-doʻstlari behisob, oʻylab ish koʻrish lozim, hazratim. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Muxbir-likda ham oshnachilik, qoʻshnichilik bilan ish koʻriladimi? "Guldasta"; 2) ishni amalga oshirmoq, „ishning harakatini qilmoq“ . ◆ Man shu yerdan qochirishda sir ochilib qoladimi, deb juda qoʻrqqan edim. Lekin juda qulay fursatda ish koʻrdik. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Ish koʻrsatmoq 1) namunali, qo-yil qoladigan ish qilmoq. ◆ ..uchala xatimga ham "Seni mudofaa qilishda ayrim ish koʻrsatganim uchun orden oldim", deb javob qaytardshshr. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ . ◆ Du-chor kelganini koʻkka otarman, Ish koʻrsatib, yorim olib ketarman. "Alpomish"; 2) s. t. yoqimsiz (koʻngilsiz) ish qilmoq; qiliq qilmoq. ◆ Kecha toʻyda kayfi oshib, rosa ish koʻrsatibdi. Ish tashlamoq Ommaviy surat-da ishni toʻxtatmoq . ◆ Bundan uch yil burun.. Simxoyev zavodidagi yerlik ishchilar.. ish tash-ladilar. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . Ish tutmoq Maʼlum yoʻl-yoʻriq, shart-sharoit va sh. k. bilan hisoblashgan holda ish olib bor-moq, ish yuritmoq. ◆ Azizim, siz otdan tush-sangiz ham, egardan tushmaysiz. Orqa-oldi-ga qarab ish tutmoq kerak. J. Sharipov, „Xorazm“ . ◆ Sizga jon kerak boʻlsa, shundoq ish tutasiz, rozimisiz? K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Insof yuzasidan ish tuting, boyvachcha aka. K. Yashin, „Hamza“ . Ish chiqarmoq 1) biror na-tijaga erishmoq, biror ish qila olmoq. ◆ Bu borishdan biror ish chiqara oldimi, yoʻqmi — bu toʻgʻrida biz kelasi fasllarning birida oʻrganarmiz. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Besh marta qarshi ataka qilib, hech ish chiqara olmagandan keyin quturgan, endi qurshovda qolib, jon talvasasiga tushgan dushman.. A. Qahhor, „Oltin yulduz; 2) kutilmaganda nomaʼqul ish (qiliq) qilib qoʻymoq“ . ◆ She-rigingga ehtiyot boʻl, yonidan jilma. Yana biron ish chiqarib oʻtirmasin. Ish yuritmoq (yoki yurgizmoq) q. ish tutmoq ◆ El, yurt ulugʻ-lari! Xudo yoʻliga koʻzingizni oching! ..haqiqatga qarab ish yuritinglar! K. Yashin, „Hamza“ . ◆ -Hovliqma, zimdan ish yurgiz! — se-kingina soʻzlab hovlida qoldi Qoratoy. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Ishga solmoq 1) ishga jalb qilmoq; ishlatmoq. ◆ Oʻrmonjon akam shuni ham ishga soldilar, odam qildi-lar. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Ammo Asrora [Dildorani] noz-firoqlariga qara-may, turtkilab-turtkilab ishga solardi. S. Ahmad, „Ufq; 2) ishida foydalanmoq; ish-latmoq“ . ◆ Elchi hozir oʻz podshohining topshi-rigʻini bajarish uchun butun ayyorligini ishga solar, tilyogʻlamalik qilib, Toʻmarisni koʻklarga koʻtarar edi. M. Osim, „Ajdodla-rimiz qissasi“ . ◆ Chol butun quvvayi nutqini ishga solib, yana yalindi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Ishdan chiqmoq 1) ish-mehnat qobi-liyatini yoʻqotmoq. ◆ Rahmatli erim mardi-kor edi.. kasalga chalinib, ertaroq ishdan chiqib qoldi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Nekqadam qarigan, ishdan chiqqan edi. S. Ayniy, „Qullar; 2) yaroqsiz holga kelmoq“ . ◆ To adirning etagiga yetguncha, Turgʻunoyning kavushi ishdan chiqdi, adirga mahsichan chi-qishga toʻgʻri keldi. A. Qahhor, „Maston“ . ◆ Lekin u oʻylagancha boʻlmadi, ikki kishi zang bosib ketgan.. ishdan chiqqan beshotarni olib kelib berdi. J. Sharipov, „Xorazm“ . Ishdan qolmoq 1) ayn. ishdan chiqmoq 1. ◆ Mariyaning baxtiga qarshi, amaki sil kasalligiga uch-rab, ishdan qoldi. Oybek, „Tanlangan asarlar; 2) chalgʻish va b“ . sabab bilan ishni moʻljaldagicha qila olmaslik. ◆ Tan bilan boʻlib, ancha ishidan qoldi. Ishdan qoʻymoq (yoki qoldirmoq) Bajarib turgan ish-vazi-fasidan vaqtincha chalgʻitmoq, uni baja-rishga xalaqit bermoq. ◆ Yoʻlchi.. Shoqosimni ishdan qoʻymaslik uchun, ikki-uch minutda vo-qeani soʻzlab berdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Ishi boʻlmaslik Aralashmaslik, eʼti-bor bermaslik. ◆ -Sening ishing boʻlmasin, — deb gʻazab bilan javob berdi amakisi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ ..mehmonlar kimlar va nima uchun kelganliklari bilan ishi boʻlmay.. soʻzlab ketdi. A. Qaqhor, „Asarlar“ . Ishi yoʻq Eʼtibor bermaydi. ◆ Uning atrofidagilar bilan ishi yoʻq, oʻz ishi bilan mashgʻul. n ◆ Xonning oʻlik-tirik bilan ishi yoʻq emish. Joni halak, deydilar. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . Ishi nima q. nima ishi bor. ◆ Sizlarni koʻrol-mas ekan. Boʻlmasa, bularning ishi nima? P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . Ishi tushmoq Kimsaga biror iltimos, hojat bilan murojaat qil-moq. ◆ Bir joydagi odammiz, yana bir-birimiz-ga ishimiz tushadi, otaxon! Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ ..Anvarga ishi tushib, uning shafqatini koʻrgan Safar boʻzchi kabilar bu xabardan juda ham xursand. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . Ishning beliga tepmoq Ishning bajarilishiga, meʼyorida boʻlishi-ga xalal bermoq (toʻsqin boʻlmoq). ◆ Hech narsa topilmagach, uyini tintish uchun hovliga kirishgan edi, burchakda tinimsiz vakillab turgan it ishning beliga tepdi. "Mushtum" . ◆ Qochib qayerga ham borardi.. Shunchaki ishning beliga tepganiga achinasan kishi. S. Anor-boyev, „Oqsoy“ . Ishning koʻzini bilmoq Ish-

ning bajarilish, bitish yoʻl-yoʻrigʻini yaxshi bilmoq. ◆ Qaynatam ishning koʻzini bi-ladigan odam. Xizmatkorlari bari yaxshi ishlaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Ish-chan, juda-juda ishchan odam. Ishning koʻzi-ni biladi.. butun hisob-kitob ishlarini shu eplab turipti. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chi-rokdari“ . Koʻngil ishi Kishi ichki dunyosiga, koʻngli-diliga bogʻliq ish(lar). ◆ Asroraoʻylab qarasa, koʻngil ishi nozik narsa ekan. S. Ahmad, „Ufq“ . Nima ishi bor Daxldor emas-lik, aloqa, munosabati yoʻkdikni qayd eta-di. ◆ Qayerdadir qamishzorda bir nomaʼlum de-vonani it gʻajib ketgan boʻlsa, bunda kim-ning nima ishi bor? A. Muxtor, „Qoraqalpoq qissasi“ . ◆ Sening koʻngling, sening umiding bilan kimning nima ishi bor! P. Tursun, „Uqituvchi“ . ◆ -Mening nima ishim bor. —Albat-ta, ishing boʻlmasin. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Olloning (yoki xudoning, takdirning, falakning..) ishi Umuman, inson (banda-si)ga xos boʻlmagan ish. ◆ Chirqillang, togʻning qushlari, Bu ish olloning ishlari. "Yusuf va Ahmad" . ◆ Bu ishlar falakning ishi.. "Yusuf va Ahmad" . ◆ Hammasi ham taqdirning ishi, amaki, bu yerda siz bilan mening hech bir ix-tiyorimiz yoʻq. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Oʻz ishini qilmoq (yoki koʻrsatmoq) Muayyan omil, sabab bilan bogʻliq yuz beradigan ish, narsa-hodisa roʻy bermoq, amalga oshmoq, roʻyobga chiqmoq. ◆ ..oradanoʻtganoʻn yiloʻz ishini qilgan — eshon anchayin keksaygan, hatto yuz terisi ham olachipor boʻlibketgan edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Uning ham, buning ham ayrilgisi kelmas edi. Pekin vaqt oʻz ishini qildi — oyni gʻarb ufqidan tortib kirib ketdi. Demak, tong otdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Itning instinkt va refleks-lari oʻz ishini koʻrsatgan edi. O. Moʻminov, „Xiyobondagi uch uchrashuv“ . Oʻtgan ishga sala-vot Oʻtgan ish oʻtdi, boʻlar ish boʻldi (boʻlib oʻtgan ish haqidagi gapni toʻxtatish, unga qaytmaslikni qayd etadi). ◆ Xoʻsh, oʻtgan ishga salavot. Qalay, ekinlarimiz durustmi? Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Qoʻlidan ish kelmoq Muayyan ish(lar)ni oʻzicha uddala-moq, qila olmoq. ◆ Durust, sen samolyot yasol-maysan, ketmon chopolmaysan.. lekin qila-man desang, qoʻlingdan ish keladi. A. Qahhor, „Asror bobo“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ish

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II maxs. Bir juft poyabzalga yetar-li teri boʻlagi yoki muayyan kiyimga yetarli

gazlama. ◆ Bu teridan toʻrtta ish chiqarish mumkin. Ish bichmoq. Ish tikmoq.

Antonimlari

ИШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ish I
1 работа; труд; // рабочий; ◆ ~ kuni рабочий день; ◆ ~ normasi (букв. норма работы) норма выработки; ◆ ~ haqi плата за работу; заработная плата; ◆ ~ hayvonlari рабочий скот; ◆ amaliy ~ практическая работа; ◆ ilmiy ~ научная работа; ◆ qoʻshimcha ~ 1) дополнительная работа, нагрузка; 2) сверхурочная работа; ◆ ~ga layoqatli (или yaroqli) работоспособный; трудоспособный; ◆ ~ qilmoq работать, поработать; ◆ ~ koʻrsatmoq  ; 1) показывать хорошую работу, проявлять себя в работе; 2) перен. отколоть номер, выкинуть коленце; ◆ ~ga boshlamoq (или tushmoq, kirishmoq) приниматься за работу, начинать, работать; ◆ astoydil ~ga tushmoq со рвением приниматься за работу; ◆ ~ida davom etmoq продолжать работу, не прерывать работы; ◆ ~dan olmoq снимать с работы, увольнять; ◆ ~dan chiqmoq 1) уходить с работы; 2) портиться, выходить из строя; сработаться; ◆ ~dan chiqarmoq 1) освобождать от работы, снимать с работы, увольнять; 2) выводить из строя, портить; сработать (напр. инструмент); ◆ ~dan qolmoq 1) терять работоспособность, терять трудоспособность; 2) терять рабочее время, простаивать; ◆ ~dan qoʻymoq мешать работать, отвлекать от работы; ◆ ~ ishtaha ochar, dangasa ~dan qochar погов. работа возбуждает аппетит, а лодырь бежит от работы; ◆ ~ tashlash (или tashlov) забастовка; ◆ ~ tashlovchi забастовшик;
2 дело; ◆ bu ~ 1) это дело; 2) это; ◆ bu ~da 1) в этом деле; 2) в этом; ◆ ~ bermoq пойти в дело; пригодиться; послужить; помочь (в каком-л. деле); ◆ ~ bilarmon см. ishbilarmon; ◆ boʻlar ~ boʻldi дело прошлое; что было, быльём поросло; ◆ gap desang - qop-qop, ~ desang - ola togʻdan top погов. (букв. разговоров - мешки, а что касается дела - поищи на пёстрой горе) разговоров - с три короба, а дела ни на грош; ◆ ~ joyida (букв. дело на месте) всё в порядке; ◆ uning ~i joyida его дела хороши, у него дела идут хорошо; ◆ uning sizda ~i bor у него есть дело к вам; он чего-то хочет от вас; ◆ ~ koʻrmoq предпринимать (что-л.); действовать; ◆ unga ~im tushdi у меня было к нему дело; ◆ ~ chiqarmoq получать (какой-л.) результат; ◆ bundan ~ chiqmadi из этого ничего не вышло; ◆ ~(ga) buyurmoq поручать дело; ◆ bolani ~ga buyur, ketidan oʻzing yugur погов. поручи ребёнку дело, сам беги вслед за ним; ◆ ~ga solmoq 1) пускать в ход; применять, употреблять; пускать в дело; использовать (кого-л.) в своих интересах; ◆ Oʻris orasida yurib, besh-oʻnta soʻz oʻrganib olganman, shuni ~ga solaveraman (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Сталкиваясь с русскими, я заучил пять-десять слов и ими пользуюсь; 2) ставить наработу; ◆ ~ga tushirmoq пускать в ход; ◆ qilgan ~iga pushaymon boʻlmoq раскаяться в содеянном; ◆ ~lar mudiri управляющий делами (управделами); ◆ ~ning tagi loyqa (букв. основа дела мутная) дело нечисто; ◆ shu ham ~mi? разве это дело?; ◆ ~ni xom (или chala) qilmoq не доделать, не довести дело до конца; ◆ ~ning koʻzini bilmoq хорошо (умело) работать; знать, как надо работать; быть мастером своего дела; ◆ ~ning koʻzini biladigan odam 1) знаток (мастер) своего дела; 2) довольно хитрый человек; ◆ ~ning koʻzini topmoq ухитриться; схватить быка за рога; понять в чём суть дела; ◆ ~ koʻp много работы, много дела; ◆ unda ~ koʻp от него многое зависит; ◆ ~ chatoq дело (обстоит) плохо; дела плохи;
3 деятельность; ◆ olimlarning aniq fanlar sohasidagi ~i деятельность учёных в области точных наук; ◆ razvedkaning qidiruv ~lari воен. поиски разведчиков; ◆ "Maysaraning ~i" «Проделки Майсары» (название произведения Хамзы Хакимзаде); ◆ bu bizning ~imiz emas это не входит в наши функции, не является нашей задачей;
4 юр. дело; ◆ ~ tergov organiga havola qilindi дело передано следственным органам; ◆ 

• ~ qilib одним словом, как бы то ни было; ◆ ~ koʻrgan odam опытный человек; ◆ ~ni pishirmoq договариваться; согласовывать (что-л.); ◆ ~ bermoq служить, послужить (в качестве кого-чего-л.).
  

ish II
спец. кусок кожи для пары обуви или кусок материи для костюма, халата и т. п.; кусок материала для вышивки; ◆ bu teridan toʻrtta ~ tushadi из этой кожи выйдет четыре пары обуви; ◆ ~ bichmoq кроить;◆ ~ tikmoq 1 ) шить (одежду, обувь); вышивать; 2) шить (одежду, обувь), вышивать на заказ.

ish III
обл. = shish.